Inspiratieblog nr. 5: Visueel denken

Visueel denken

Een beeld zegt meer dan duizend woorden - Confucius, wijsgeer

Visueel denken is een krachtige manier van denken om nieuwe inzichten te verwerven. Veel mensen met uitzonderlijke creatieve bijdragen, zoals Darwin, Einstein, Walt Disney en Beatrix Potter waren sterke visuele denkers.

Het aantrekkelijke van een beeld is dat het veel gedachten, herinneringen en emoties kan oproepen, die elk weer tot nieuwe ideeën kunnen leiden. De emoties bij een afbeelding komen meestal direct, zonder dat we er eerst over nadenken. Terwijl we bij woorden vaak eerst de zin op ons moeten laten inwerken. De emotie is doorgaans sneller dan de gedachte. Dat is de kracht van beeldtaal. We kunnen daar effectief van gebruikmaken om bijvoorbeeld een discussie te verrijken.

Stel je een bijeenkomst voor met je team waarin het gaat om de vraag: hoe moeten we een bepaalde verandering in de organisatie zien? Je laat aan je teamleden het plaatje aan de voorzijde van dit boek zien. Een paardebloem waarvan de zaden zich verspreiden door de wind. Dan vraag je de verandering eens te vergelijken met dit beeld. Tot welke nieuwe gedachten en associaties leidt dit?

Een collega merkt op dat de wind de verandering zou kunnen zijn en dat het nodig is om tot nieuwe groeikansen te leiden (de zaden die de wind nodig hebben om zich te verspreiden). Een ander teamlid ziet er weer iets anders in en merkt op dat je verandering toch niet kunt tegenhouden, kijk maar naar de natuur wijzend op het plaatje. Zij zegt: ‘We moeten wel meegaan net als die zaden.’ ‘Ja, maar net als in dat plaatje, zou ons team weleens na de verandering niet meer kunnen voortbestaan,’ verwoordt daarna iemand de eigen vrees. Die opmerking brengt een ander teamlid tot de gedachte dat, wanneer na de verandering ons team er inderdaad niet meer is, we daar nu eigenlijk al op moeten anticiperen door onze kansen op werk elders in het bedrijf te vergroten: ‘Wat we niet moeten doen, is ons als die zaden door de willekeur van de wind laten meevoeren!’ De dialoog richt zich nu op hoe elk van de teamleden zich zo weerbaar mogelijk kan maken in de verandering. Verschillende teamleden komen met ideeën hierover. De afbeelding van de paardebloem heeft hier dus geleid tot een gesprek waarbij men op meer manieren naar de verandering is gaan kijken en het maakt ideeën los. Door de afbeelding is een rijkere discussie ontstaan dan wanneer de teamleider alleen de vraag zou stellen: ‘Hoe denken jullie over de verandering?’

Verzamel daarom foto’s met een rijke symboliek en gebruik ze op de momenten dat een discussie vastzit of je nieuwe invalshoeken wilt ontdekken. Iedereen heeft weer andere associaties met het beeld en zal dus andere verbindingen tussen de associatie en het onderwerp leggen.

Je kunt ook de volgende techniek van de visuele brainstorm eens proberen. Verzamel een flink aantal digitale foto’s over een groot aantal onderwerpen en zet die in een aparte folder op de computer. Schaf software aan die één foto uit die verzameling naar willekeur kan selecteren en gedurende een in te stellen aantal seconden toont. Verschillende softwareprogramma’s, bijvoorbeeld ACDSee Photo Manager®, hebben die functie. Toon nu via de beamer gedurende bijvoorbeeld vijftien seconden telkens een willekeurige afbeelding aan de deelnemers en vraag hen de associaties met de foto in korte woorden te omschrijven. Na een reeks van foto’s te hebben getoond, vraag je de deelnemers om in kleine groepen deze associaties te verbinden met het onderwerp van de brainstorm. Probeer het eens uit. Het leidt tot de meest boeiende ideeën.

TIP

Presenteer voor een groep een keer niet met de bekende slides met woorden, tabellen en grafieken, maar tracht je boodschap te verpakken in beelden. Deelnemers zullen het als bevrijdend ervaren en het bevordert de dialoog. Ik gebruik in mijn eigen presentaties bijna uitsluitend beelden en het biedt mij de mogelijkheid om bij de beelden telkens weer een ander verhaal te vertellen. Dat ervaar ik als een creatief proces.

© Jeff Gaspersz