Inspiratieblog nr.8: De kans van het toeval

ingevoerd op 9-5-2013

De kans van het toeval

Kansen bevoordelen het denken dat daarop is voorbereid - Louis Pasteur, chemicus en microbioloog

Sommige van de grootste ontdekkingen zijn door het toeval tot stand gekomen. Een persoon komt ineens op het idee over een oplossing of mogelijkheid zonder er heel bewust naar te zoeken. Ik geef je enkele voorbeelden.

Bill Bowerman, een van de oprichters van Nike, kreeg, kijkend naar het wafelijzer van zijn vrouw, het idee over een mogelijke zoolstructuur van vierkanten die sportschoenen lichter maken.

James Watt kwam op het idee voor een stoommachine toen hij een ketel kokend water op het vuur zag en de deksel op en neer zag bewegen.

De Zwitserse uitvinder George de Mestral liet zijn hond uit. Bij thuiskomst merkte hij dat aan zijn broek en aan de vacht van zijn hond stekelnootzaden kleefden. Ze waren er niet makkelijk af te trekken en hij vroeg zich af wat hen kleefkracht gaf. Hij onderzocht ze onder de microscoop en ontdekte een haakstructuur van de zaden die zich aan de lussen van het weefsel van zijn broek vastklemden. Hij legde met deze toevallige ontdekking de basis voor de ontwikkeling van Velcro of klittenband.

Alexander Flemming merkte in zijn laboratorium dat op een kweekschaal met stafylokokken op een bepaalde plek bacteriën ontbraken. Juist daar bleek een schimmel aanwezig te zijn. Met die toevallige observatie legde hij de grondslag voor de ontwikkeling van penicilline.

Charles Goodyear ontdekte bij toeval het vulkaniseringsproces van rubber toen hij een mengsel van rubber en zwavel per ongeluk op een heet oppervlak legde. Het rubbermengsel bleek hard te zijn geworden.

Ook de bekende cornflakes zijn in 1894 bij toeval ontdekt toen dr. Kellog en zijn broer gekookt graan een tijdje lieten staan en na terugkomst ontdekten dat het deeg er niet meer vers uitzag. Ze besloten het toch te verwerken en door een roller te halen. Tot hun verrassing merkten zij dat er geen lap deeg ontstond, maar dat het uiteenviel in vlokken.

Wat steeds weer terugkomt in deze verhalen is dat de personen niet bewust op zoek waren naar de oplossing, maar ze waren wel opmerkzaam en deden toen een belangrijke ontdekking. En onbewust was men wel degelijk op zoek. Men was immers sterk betrokken bij het onderwerp. En plots ontstond via een waarneming een idee. Dit verschijnsel noemt men wel serendipiteit. Je bent ergens niet naar op zoek, maar je vindt het toch, bij toeval.

We kunnen dit verschijnsel in ons eigen leven een kans geven door ons bewust te zijn dat waardevolle inzichten ineens, bij toeval, kunnen komen. Tijdens een gesprek, op een feestje, tijdens je vakantie. Je bent op zoek naar een andere baan en toevallig ontmoet je op een receptie een oude vriend die nu personeelsfunctionaris is. Hij is juist op zoek naar iemand met jouw ervaring. Willen we kansen bij toeval ontdekken dan verlangt dat opmerkzaamheid van ons. Wanneer we dan volledig in het nu zijn, kan ons ineens een waardevolle vondst toevallen.

TIP

Internet is een onuitputtelijke bron voor toevallige waardevolle ontdekkingen. Vaak zijn we daar wel gericht ergens naar op zoek. Omdat er zo veel is, ontdekken we echter vaak bij toeval veel meer informatie. Dat kan heel vervelend zijn omdat je snel de juiste informatie wilt vinden. Heb je echter meer tijd en ben je op zoek naar nieuwe ideeën, dan bieden al die websites met hun informatie en visuele prikkels juist kansen. Ze geven aanleiding tot nieuwe combinaties tussen wat je al weet en wat er nieuw op je afkomt. De meest krachtige ideeën ontstaan juist door deze nieuwe combinaties. (Zie ook het hoofdstuk: Combineer creatief). Je kunt internet ook nog bewuster als ideeënbron gebruiken door de vraag of het probleem in het achterhoofd te hebben en willekeurige websites te bezoeken. Sommige zoekmachines op internet hebben een speciale functie waarbij je de zoekmachine voor jou laat bepalen naar welke willekeurige website je gaat.

© Jeff Gaspersz, 2013
Dices Dices