Peter Oeij is gepromoveerd op het proefschrift: ‘The resilient innovation team'

Op 25 januari jl. is aan de Open Universiteit mijn promovendus Peter Oeij gepromoveerd. Ik heb als de promotores samen met prof. dr. Tinka van Vuuren (OU) en co-promotor prof. dr. Steven Dhondt (K.U. Leuven) Peter Oeij begeleid in het onderzoek. Hieronder vindt u de belangrijkste bevindingen van deze studie die voor de wetenschap en voor de praktijk, belangrijke inzichten heeft opgeleverd over hoe innovatieteams beter kunnen presteren. Onder dit artikel vindt u een link waarmee u de studie van dr. Oeij kunt downloaden. 

MINDFUL WERKOMGEVING EN VEERKRACHT VERGROTEN SUCCES

Op woensdag 25 januari promoveerde TNO’er Peter Oeij aan de Open Universiteit Nederland op zijn proefschrift ‘The resilient innovation team - a study of teams coping with critical incidents during innovation projects’. Hiervoor bestudeerde hij achttien projectteams en hun innovatieprojecten. Zijn conclusie? Een mindful werkomgeving en veerkrachtig innovatiegedrag vergroten de kans op succesvolle innovaties.

Peter Oeij studeerde onder meer Arbeids- en Organisatiesociologie en Organisatiepsychologie en werkt sinds 2001 bij TNO aan sociale en organisatorische innovatie. “Onderwerpen als ‘werkorganisatie’ en ‘werken in teams’ zijn de zaken waarop ik me nu met name toeleg. Ik heb altijd willen promoveren, maar het kwam er eerder niet van. Vandaar dat ik heb besloten zelf dit project over innovatiemanagement en teamwork te schrijven, en uit te voeren”, vertelt Oeij.

WAAROM FALEN TEAMS?

Teams die zich richten op het ontwikkelen van een innovatie, falen vaak. “Ik vraag me af waarom, en focus me daarbij op teamgedrag. Falen ze bijvoorbeeld doordat mensen in een team defensief worden als er sprake is van spanning, onzekerheid en angst bij moeilijke projecten? In een andere tak van sport, binnen Hoge Betrouwbaarheid Organisaties (HRO’s), falen teams zelden.” In zijn promotieonderzoek onderzocht Oeij hoe dat komt en wat innovatieteams kunnen leren van HRO-teams. Hiervoor bestudeerde hij achttien teams en hun innovatieprojecten, binnen elf in Nederland gevestigde organisaties waaronder KPN Consulting, Unilever, Rijkswaterstaat en TNO. Twaalf van de achttien projectteams deden het vrij goed en toonde in hun werkwijze – onbewust – veel overeenkomsten met hoe HRO-teams te werk gaan.

MINDFUL EN VEERKRACHTIG

“In de wereld van veiligheids- en crisismanagement blijkt de aanwezigheid van psychologische veiligheid, leergedrag in teams, teaminspraak en complexiteitsleiderschap  – samen een ‘mindful’ (opmerkzame) werkomgeving – de resultaten te bevorderen. Als deze mindful werkomgeving aanwezig is, vergemakkelijkt dit het probleemoplossend gedrag van het team. Dit geeft het team veerkracht en helpt ze kritieke incidenten het hoofd te kunnen bieden én het leidt tot meer kans op succes”, legt Oeij uit. Dit veerkrachtig innovatiegedrag (innovation resilience behaviour) is gebaseerd op vijf principes: 1) wees alert op signalen dat je project fout loopt, 2) accepteer geen simpele antwoorden, 3) ban elke onzekerheid uit, 4) anticipeer op mogelijke en onverwachte mislukkingen, en 5) sla expertise hoger aan dan rang. “Natuurlijk zijn er meer factoren die teamgedrag beïnvloeden, maar ik heb me beperkt tot de twee factoren ‘mindful werkomgeving’ en ‘veerkrachtig innovatiegedrag’, die belangrijk zijn en goed werken voor HRO-teams”, licht Oeij toe. Een mindful werkomgeving slaat op het organisatorische klimaat en veerkrachtig innovatiegedrag op teamgedrag.

VAKER POSITIEVE PROJECTUITKOMSTEN

Vervolgens heeft Oeij gekeken of deze voorwaarden ook gelden voor innovatiemanagement. En het blijkt te werken: het gedachtegoed van HRO is toepasbaar in de wereld van innovatiemanagement. Innovatieteams die deze inzichten toepassen, rapporteren vaker positieve projectuitkomsten. Een mindful werkomgeving en veerkrachtig innovatiegedrag helpen complexe issues en onzekerheden bespreekbaar te maken. In plaats van risicomijdend te worden, lossen zulke teams projectrisico’s en kritieke incidenten op met een open vizier en op effectieve wijze.

PRAKTIJKTOOL: WAT KUN JE VERBETEREN?

Naast deze bevindingen introduceert Oeij in zijn proefschrift een tool waarmee teams hun eigen mindful werkomgeving en veerkrachtig innovatiegedrag eenvoudig in kaart kunnen brengen en verbeteren. “Met deze tool kun je in drie stappen vier zaken van je team of afdeling in beeld krijgen. De drie stappen bestaan uit oefeningen of opdrachten waarin defensief gedrag, een mindful werkomgeving en veerkrachtig innovatiegedrag geïnventariseerd worden en tastbaar gemaakt worden. Zo krijg je inzicht in de aanwezigheid van defensief gedrag, in oorzaken van risicomijdend gedrag, in de aanwezigheid van de elementen van een mindful werkomgeving die veerkrachtig innovatiegedrag faciliteren. En als laatste in de mate waarin de gedragingen en competenties die achter de vijf HRO-principes schuilgaan, aanwezig zijn. Met die kennis kun je bepalen of je verbeteringen wilt doorvoeren en waarop deze zijn gericht. Het geeft een mooi inkijkje in het functioneren van het team en het kan scherp krijgen waar wat te verbeteren valt. Het is laagdrempelig, je gaat er zelf mee aan de slag en ontwikkelt direct instrumenten ter verbetering.”

TIJD EN COMMITMENT

Wel plaatst Oeij een kanttekening. “Denk goed na voor je aan de slag gaat met de tool of wilt overstappen op een mindful werkomgeving en veerkrachtig gedrag. Er moet een goede basis van veiligheid en vertrouwen aanwezig zijn. Bovendien is en blijft het lastig om mensen te motiveren iets te doen wat ze niet vanzelf doen. Iedereen is druk en het vergt commitment en tijd van de teamleden om hiermee aan de slag te gaan. Veranderen van gedrag vereist bereidheid om flink wat psychologische moeite te steken in nieuwe competenties en teamklimaat. Het team moet het zien zitten”, benadrukt Oeij.

ANDERE DISCIPLINES

De principes rondom een mindful werkomgeving en veerkrachtig innovatiegedrag, afkomstig uit HRO’s, zijn toepasbaar binnen innovatiemanagement. Geldt dit ook voor teams in andere werkomgevingen? Naar alle waarschijnlijkheid wel, verwacht Oeij. “We gaan steeds meer in projecten werken. Daarom is het ook belangrijk om na te denken over hoe we dit zo efficiënt en effectief mogelijk doen. De tool is tevens breder inzetbaar dan in alleen innovatiemanagement en is ook geschikt voor andere projectsettingen.”

Bron: TNOTIME, januari 2017

Wilt u het proefschrift downloaden, dan kan dat op deze website op de pagina met te downloaden publicaties (http://www.jeffgaspersz.nl/dl-23740-0/download)

Mocht u vragen hebben over deze studie dan kunt u dr. Peter Oeij bereiken via:

06-2220 5299 of via peteroeij@tno.nl