Beter spreken in het openbaar: tips 9 en 10 - Prof.dr. Jeff Gaspersz

Waarom deze blogreeks?

Ik heb als innovatiespreker inmiddels in al die jaren ruim 1000 keynotes, masterclasses en workshops gegeven. Ik heb daarover veel geleerd en ervaring opgedaan. Ik ben daar dankbaar voor, want ik zie het als mijn missie om mensen , individueel of in organisatie verband, te ondersteunen in hun creatiekracht.

Met die creatiekracht kunnen ze hun doelen, dromen en verlangens realiseren. En geen andere middel om mensen daarin te inspireren is krachtiger dan de persoonlijke ontmoeting in zalen waarin je inzichten en ideeën kunt delen en met elkaar in dialoog kunt gaan. 

De ervaring die ik heb opgedaan als spreker deel ik graag, omdat ik vind dat wanneer we een idee, een inzicht, een advies willen delen met een groep andere mensen, een klein publiek of een grote zaal, daartoe geen belemmering moeten voelen en ook goed voorbereid moeten zijn.

Immers: Een idee kan een betekenisvolle verandering brengen, in ons eigen leven, of voor een organisatie. Een inzicht kan ervoor zorgen dat we de wereld, onze wereld, ineens vanuit een ander, verhelderend perspectief gaan zien. Een goed advies is als een geschenk. Het brengt ons in beweging.

Ik herinner mij dat na een lezing een mevrouw in een rolstoel naar mij toe kwam en zei: Ik kom u bedanken. U heeft iets gezegd tijdens uw presentatie waardoor ik nu het niet meer uitstel: Ik ga een eigen bedrijf starten! Het gesprek ging vervolgens over haar ondernemingsplannen.

Echter, omdat tegelijkertijd andere deelnemers mijn aandacht vroegen, vergat ik haar de cruciale vraag te stellen: Wat heb ik dan gezegd waardoor u erna actie wilde ondernemen? Ik weet het tot vandaag de dag niet.

Echter wat ik wel weet na al die jaren spreken: Je kunt nooit voorspellen wat het effect is van de ontmoeting met een publiek. Ook al zou het merendeel van het publiek je lezing saai vinden, wellicht verander je met je presentatie het leven van een toehoorder in de zaal. Laten we daarom vrijelijk onze inzichten met elkaar delen. De wereld heeft nieuwe ideeën nodig!

Dit de derde editie in mijn blogreeks over het spreken in het openbaar. ’Public speaking’ zoals het in het Engels heet. 

In de eerste editie heb ik 7 tips (https://www.jeffgaspersz.nl/nw-23740-7-3512864/nieuws/prof_dr_jeff_gaspersz_-_beter_spreken_in_het_openbaar_tips_1-7.html) gegeven, variërend van het overwinnen van spreekangst tot het belang van verhalen.

In de tweede editie (https://www.jeffgaspersz.nl/nw-23740-7-3704850/nieuws/prof_dr_jeff_gaspersz_-_beter_spreken_in_het_openbaar_tip_nr8.html) heb ik, als tip nr. 8, geadviseerd te leren van buitengewoon begaafde sprekers zoals Elizabeth Gilbert (auteur van ”Eat, Pray, Love”), Tony Robbins en Bill Gates. 

In deze editie vervolg ik met de tips 9 en 10. In de hierna volgende blogs over spreken in het openbaar, verschijnen de daaropvolgende tips.

Tip 9: Spreek melodieus

Onze stem is tijdens het spreken het belangrijkste instrument. Met onze stem kunnen we kennis overdragen. Met onze stem kunnen we de mooiste verhalen vertellen en in het publiek in vervoering brengen.

Ik heb er reeds in de eerste editie van deze serie op gewezen hoe belangrijk het is om, net als zangers, vooraf aan presentatie, je stem los te maken met stemoefeningen. Zelfs als je met een microfoon spreekt, zal je stem daardoor dieper en voller klinken, wat voor jezelf ook een aangename ervaring is.

Om mijn eigen stemtechniek te verbeteren heb ik twee jaar les gehad van een stemtrainster voor toneelacteurs. Zij leerde mij niet alleen klankoefeningen waardoor mijn stem voller ging klinken, maar ze wees ook belang van het vermijden van monotoon spreken, door melodisch te spreken.

Een melodie kent stijging en dalingen van de toonhoogte en bij het zingen van een melodie is het heel natuurlijk om met het tempo en het volume te variëren. Zo moet je ook spreken, met variaties in je stemgeluid, Met versnellingen en vertragingen, natuurlijk goed aansluitend bij je verhaal.

Met een goed gebruik van je stem kun je, nog los van de inhoud, het publiek alert en geboeid houden. Wil je je daarin verbeteren, dan gaat een wereld van instructievideo’s voor je open. Bekijk eens de informatieve video over stemtechniek van Jasper Geluk (https://www.youtube.com/watch?v=QLBHuTlFX0g&t=293s) waarin hij aangeeft wat de stemoefening en technieken voor presentaties zijn die worden gebruikt worden door befaamde sprekers als Barack Obama. 

Tip 10: Neem geen risico met je techniek.

Ik herinner mij het nog goed. Ik kwam anderhalf uur voor tijd aan voor de start van een grote conferentie waar ik de eerste keynote moest geven. Dus genoeg tijd om alles nog even uit te testen. Of het beeld op de laptop wel doorkwam via de beamer op het scherm, het geluid en de microfoon werkte. 

Alles leek goed te werken en alles was in gereedheid gebracht. Totdat ik 10 minuten voor aanvang van de conferentie toch nog even mijn presentatie wilde doorlopen. Toen bleek dat het beeld op mijn laptop om één of andere reden ’bevroren’ was. Het lukte niet meer om naar de volgende slide te gaan. Hoewel er audiovisuele technici aanwezig waren, konden zij mij ook niet helpen. 

Ik presenteer met een MacBook en met de presentatie software Keynote. Dus de presentatie even snel overzetten op hun Windows laptop met Powerpoint, ging niet in de korte beschikbare tijd. Het duurde niet lang meer eer de dagvoorzitter de conferentie ging openen. Je kunt je wel voorstellen dat mijn zenuwen door de keel gierden. Ik bleef van alles proberen, de HDMI kabel erin en er weer uit. (het beeld was gelukkig alleen zichtbaar op mijn laptop en gelukkig, door de technici, niet doorgeschakeld op het grote scherm. Want dan zou het publiek dat inmiddels in de zaal zat, alles kunnen zien). 

Ineens deed, om een of andere reden, tot mijn gigantische opluchting (en die van de technici), de presentatie het weer. Just in time. Vanaf dat moment heb ik besloten geen risico meer met de apparatuur te nemen, althans het risico sterk te verkleinen. Dus bij presentaties neem ik altijd een tweede laptop mee met exact dezelfde presentatie erop, een tweede pointer, en zelfs een tweede voeding van de laptop. (het is een keer gebeurd dat door het knikken van de kabel in de tas, de voeding geen stroom meer gaf aan de laptop). En ook een USB stick met dezelfde presentatie in Powerpoint, just in case. 

Ik ken een collega spreker die zelfs een eigen beamer meeneemt mocht tijdens zijn masterclass de hotelbeamer uitvallen of dat er een beamer staat die veel herrie maakt, waar iedereen gedurende heel de dag last van heeft. 

Op grond van mijn ervaring, zou dit een van mijn belangrijkste adviezen zijn: Neem met je presenteren gerust risico’s. Improviseer, wijk af van je verhaal als je het nodig vindt. Echter als je een presentatie met slides wil geven, zorg er dan voor dat van alle te gebruiken apparatuur er een backup is. Ook al heb je het achteraf niet nodig gehad, het gaf wel een gerust gevoel. Hoewel natuurlijk daarmee ook niet alle risico’s zijn weg te nemen. Ik moest een keer in Baarn een presentatie geven. Toen ik aankwam gaf de organisator aan dat in de gehele streek een stroomuitval was, en of ik het ook zonder laptop en beamer kan doen...

© Jeff Gaspersz, 2020

Prof.dr. Jeff Gaspersz, is als hoogleraar innovatie verbonden aan Nyenrode Business Universiteit. Daarvoor was hij verbonden aan de Erasmus Universiteit en aan KPMG. Hij is een veelgevraagd spreker (https://www.jeffgaspersz.nl/pg-23740-7-76606/pagina/feedback.html) over innovatie en creativiteit op conferenties, seminars en masterclasses.

Zijn boeken (https://www.jeffgaspersz.nl/tp-23740-2/boek) gaan over hoe je als organisatie, team, professional of ondernemer innovatiekracht ontwikkelt om steeds opnieuw kansen te ontdekken en te benutten. 

Met zijn periodieke gratis ideebrief (http://www.ideebrief.nl) met ideeën en inzichten over innovatie en creativiteit bereikt hij momenteel 4500 managers, professionals en ondernemers.  

Photocredit: iStock